Ρετιρέ στην Ακρόπολη, σαν από ταινία του Greenaway. Συνέντευξη στον αρχιτέκτονα Κώστα Πουλόπουλο.

Η κατοικία 160m² του 5ου ορόφου στο κέντρο στην περιοχή της Ακρόπολης, προσφέρει μια ξεχωριστή εμπειρία κατοίκησης, μέσα από την σκηνοθεσία διαφορετικών περιβάλλοντων με έναν κινηματογραφικό τρόπο. Η αρχιτεκτονική, το interior design και η κατασκευή λειτουργούν όλα μαζί και συνδιαλέγονται με τον χώρο θυμίζοντας σκηνή από ταινία του Greenaway. Οι ιδιοκτήτες, έχοντας στενή επαφή με τον καλλιτεχνικό χώρο και πολλές διεθνείς αναφορές από ταξίδια, θέλησαν να μεταδώσουν την ανάγκη τους να ζουν σε έναν χώρο αντάξιο των εμπειριών τους, ένα περιβάλλον που θα ανθίζει σε κάθε του γωνιά.

O αρχιτέκτονας του έργου Κώστας Πουλόπουλος εξηγεί πως κατάφερε να σχεδιάσει ένα λειτουργικό πλάνο και ταυτόχρονα να το μετατρέψει σε ένα “αισθητικό σύμπαν” το οποίο θα ικανοποιεί την ανάγκη των ιδιοκτητών για πολλαπλότητα και σκηνοθετική λογική στον χώρο τους.

Κώστας Πουλόπουλος, Αρχιτέκτονας, SquareOne studio

Ποιο ήταν το αρχικο brief και η ανάγκη του πελάτη που οδήγησαν σε ένα τόσο ιδιαίτερο concept αρχιτεκτονικού σχεδιασμού;

Το brief αφορούσε τον επανασχεδιασμό εσωτερικά ενός ευρύχωρου ρετιρέ διαμερίσματος 160m² στο κέντρο, σε μια προνομιακή τοποθεσία. Το Αθηναϊκό μοτίβο ξεδιπλώνει ανάμεσα από τις κεραίες των ταρατσών, δίνοντας την αυθεντική εικόνα της πόλης, ενώ στο βάθος η εμβληματική θέα της Ακρόπολης με τον Παρθενώνα, αποτελεί το κέντρο της αφήγησης. Στην άλλη όψη του διαμερίσματος η θέα περιλαμβάνει εικόνες από τον λόφο του Φιλοπάππου μέχρι και τον Πειραιά.

Ξεκινώντας τον σχεδιασμό του χώρου, έπρεπε να ληφθούν υπόψη και να απαντηθούν σημαντικά ερωτήματα, που αφορούσαν στις επιθυμίες των ιδιοκτητών, τις ανάγκες του σημείου, του κτιρίου, αλλά και τη δική μας άποψη ως επαγγελματίες. Η πιο βαρύνουσα παράμετρος είχε να κάνει με την αισθητική και τη διάθεση των ιδιοκτητών να αποφύγουν ένα μίνιμαλ και σκληρό περιβάλλον, με λιγοστά στοιχεία και μινιμαλιστικό χαρακτήρα. Οι ίδιοι, έχοντας στενή επαφή με τον καλλιτεχνικό χώρο και πολλές διεθνείς αναφορές από ταξίδια, θέλησαν να μεταδώσουν δυναμικά και αποτελεσματικά, την ανάγκη τους να ζουν σε έναν χώρο αντάξιο των εμπειριών τους, ένα περιβάλλον που θα ανθίζει σε κάθε του γωνιά.

Προσπαθήσαμε να σκηνοθετήσουμε διαφορετικά περιβάλλοντα με έναν κινηματογραφικό τρόπο. Έτσι έχουμε έναν συνδυασμό από διαφορετικά σκηνικά ανά δωμάτιο, με το καθένα να έχει το δικό του ιδιαίτερο αποτύπωμα, χρωματικά, διακοσμητικά και εν τέλει αισθητικά. Είναι σαν διαφορετικά επεισόδια από μια ταινία, που όμως όλα μαζί συνθέτουν μια αρθρωτή μεν, συνολική όμως αφήγηση.

Ποιά ήταν η διαδικασία του σχεδιασμού και ποια η βασική δυσκολία του;

Η διαδικασία του σχεδιασμού ξεκινά πάντα από τη λύση της κάτοψης. “Μπαίνεις” όπως λέμε οι αρχιτέκτονες – κι από εκεί αναπτύσσουμε τη ροή του χώρου και την κίνηση σε αυτόν. Όταν το έργο αφορά σε ανακαίνιση, όπου έχουμε έναν ήδη διαμορφωμένο χώρο, μέσα σε ένα υπάρχον κτίριο, οι περιορισμοί είναι αρκετοί.

Η βασική δυσκολία που ταυτόχρονα αποτέλεσε και μια μεγάλη πρόκληση για όλους μας, ήταν να βρεθεί ένα ορθολογικό λειτουργικό πλάνο που, ταυτοχρόνως, να υπηρετεί το πολλαπλό, σκηνοθετημένο αισθητικό σύμπαν που οραματίζονταν οι ιδιοκτήτες.

Πως διαμορφώθηκε η κάτοψη και ποια στοιχεία τεκμηριώνουν την πρωτοτυπία του έργου;

Το νήμα της αφήγησης ξεκινά από τη στιγμή που εισέρχεσαι στο διαμέρισμα. Ο διάδρομος αποτελεί το πέρασμα από τον “κανονικό” Αθηναϊκό χώρο στο περιβάλλον του διαμερίσματος, μέσα από ένα μοναδικό οπτικό, αισθητικό και κινητικό σενάριο. Η διάθεση με τον κάθε χώρο να έχει τη δική του ατμόσφαιρα, ξεκινά από την είσοδο, με το διάφωτο από το claustra τούνελ και τον σκηνογραφικό φωτισμό, να σε προδιαθέτει για ότι πρόκειται να ακολουθήσει.

Η κάτοψη του ρετιρέ αντιμετωπίστηκε με τέτοιο τρόπο που τέμνει την κατοικία σε δύο ζώνες, την κοινόχρηστη και την ιδιωτική. Με την ιδιωτικότητα να αποτελεί σημαντικό στοιχείο στο brief των ιδιοκτητών, ο επισκέπτης που εισέρχεται στο διαμέρισμα και δεν έχει οικειότητα με την διάταξη, οδηγείται απευθείας στους κοινόχρηστους χώρους.

Διασχίζοντας τον εντυπωσιακό διάδρομο της εισόδου, η πρώτη οπτική επαφή στο βάθος είναι με τον χώρο της κουζίνας και την κοινόχρηστη τραπεζαρία. Διαφορετικά στοιχεία και λεπτομέρειες συνθέτουν ένα σκηνικό με έντονες αναφορές στην Κούβα και την κουλτούρα της.

Αριστερά, δια μέσου μιας ιδιαίτερης μεταλλικής κατασκευής που παραπέμπει σε έργα του Μόραλη, διακρίνεται ο χώρος του καθιστικού. Στη μέση δεσπόζει το εναέριο τζάκι, ενώ γύρω του αναπτύσσονται οι καθιστικοί χώροι. Στο πίσω μέρος μια μεγάλη βιβλιοθήκη καλύπτει όλο τον τοίχο, με στόχο ο χώρος να μπορεί να μετατραπεί σε αναγνωστήριο, ησυχαστήριο. Το ιδιαίτερο μάρμαρο σε σχήμα σκακιέρας στο πάτωμα και οι κρυφοί φωτισμοί συνθέτουν το ιδιαίτερο σκηνικό του χώρου.

Στην άλλη πλευρά του διαμερίσματος αναπτύσσεται η ιδιωτική ζώνη, που περιλαμβάνει δύο υπνοδωμάτια και έναν χώρο με διπλή χρήση γραφείου και ξενώνα. Στο γραφείο βασικό χαρακτηριστικό αποτελεί η ορθομαρμάρωση του χώρου που αναφέρεται στο υλικό του Παρθενώνα που βλέπει κανείς από το παράθυρο του γραφείου. Ο καναπές μετατρέπεται σε κρεβάτι ώστε να μπορεί να υποδεχτεί κάποιον φιλοξενούμενο, ενώ το έπιπλο του γραφείου είναι ανακλινόμενο με ηλεκτρικό μοτέρ.

Το master υπνοδωμάτιο ακολουθεί τη σκηνοθετική προσέγγιση του διαμερίσματος, με το δικό του ξεχωριστό θεατρικό χαρακτήρα. Μεγάλες, βαριές κουρτίνες κινούνται με μηχανισμό, καλύπτοντας κατά περίπτωση όλους τους τοίχους το δωματίου, προσφέροντας ακόμη περισσότερο ιδιωτικότητα στον χώρο. Στο πίσω μέρος του υπνοδωματίου βρίσκεται walk in closet, η οποία έχει επίσης τη δυνατότητα να ενωθεί ή να απομονωθεί από τον υπόλοιπο χώρο.

Ένας ιδιαίτερος φωτιστικός θόλος έχει τοποθετηθεί στο κέντρο του υπνοδωματίου πάνω από το κρεβάτι, παρομοιάζοντας το κέλυφος ενός αχινού. Το στοιχείο αυτό αποτελεί αναφορά στη γενικότερη ιδέα του σχεδιασμού του διαμερίσματος, κι έρχεται απευθείας από τους πολλούς και εμπνευσμένους διαλόγους με τους εξαιρετικούς ιδιοκτήτες. Ο θόλος-αχινός έγινε το σταθερό σύμβολο του τι θέλουμε από αυτόν τον χώρο: δομή, οργάνωση αλλά και πολλαπλότητα, πλούτο και γενναιοδωρία της μορφής.

Το δωμάτιο διαθέτει ensuite μπάνιο, το οποίο έχει τη δική του ξεχωριστή ταυτότητα και ένα μοναδικό χαρακτηριστικό. Ο χώρος του μπάνιου διαθέτει μια ημικυκλική προεξοχή η οποία αξιοποιεί ένα μέρος της βεράντας του ρετιρέ, ενώ τα τζάμια ανοιγοκλείνουν, δίνοντας του τη δυνατότητα να ενοποιείται ή να απομονώνεται από αυτή. Η γενικότερη αισθητική, τα χρώματα και τα υλικά του παραπέμπουν σε χαμάμ.

Ποιες σχεδιαστικές & κατασκευαστικές λύσεις αξιοποιήθηκαν ώστε ο χώρος να προσφέρει στους χρήστες μια ωραία εμπειρία και παράλληλα λειτουργικότητα ως προς τις βασικές χρήσεις του;

Στο έργο αυτό επενδύσαμε πολύ στη χρήση χρωμάτων, δίνοντας στον κάθε χώρο τη δική του ξεχωριστή ταυτότητα. Για τον λόγο αυτό δεν χρησιμοποιήσαμε συμβατικά χρώματα, αλλά ασβεστοχρώματα που είναι βαμμένα στη μάζα τους και προσφέρουν βάθος. Έτσι ο κάθε τοίχος, μέσα από τις υφές υποσυνείδητα διηγείται πολλές μικροϊστορίες.

Η μη τυπική επίπλωση στους χώρους, μέσα από το σχεδιασμό και τις ειδικές κατασκευές σε έπιπλα και ντουλάπια είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό της κατοικίας. Τα έπιπλα αλληλεπιδρούν με τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του χώρου, προσφέροντας λειτουργικότητα στην κατοικία και μια πιο ποιοτική εμπειρία στους ιδιοκτήτες. Ξεχωριστό παράδειγμα αποτελεί ο γωνιακός καναπές στην κουζίνα, μπροστά από το μεγάλο τετράγωνο παράθυρο με την υπέροχη θέα στην Ακρόπολη, ο οποίος δημιουργεί μια ζεστή γωνιά την οποία θέλεις να κατακτήσεις.

Ένα έργο με τόσο ισχυρή ταυτότητα και ποικιλομορφία, μπορεί να είναι διαχρονικό;

Όλοι αναρωτηθήκαμε για αυτό το σενάριο, και εμείς ως ομάδα αρχιτεκτόνων, αλλά και οι χρήστες, που πάντα εξετάζουν αν ένα κτίσμα, ανακαίνιση, οποιαδήποτε ακριβή αγορά ή επένδυση, θα μπορούσε να καλύψει τις μελλοντικές τους ανάγκες καταλλήλως. Η ερώτηση αυτή γίνεται ακόμα πιο σχετική όταν στον διάλογο υπεισέρχεται και η παράμετρος της αισθητικής: “Θα μου αρέσει κάτι με τον ίδιο τρόπο αύριο;” Σε ό,τι κι αν κάνουμε, υπάρχει πάντα ένας κύκλος ζωής, και εμείς ως ομάδα αρχιτεκτόνων, προσπαθούμε να το θυμόμαστε αυτό όταν σχεδιάζουμε, ξεχωρίζοντας τα πιο μόνιμα στοιχεία μιας επένδυσης (τις υποδομές), από τα πιο ευέλικτα σημεία (χρώμα, διάκοσμος), που μπορεί να έχουν μικρότερη διάρκεια ζωής. Για τον λόγο αυτόν, δίνουμε τεράστια σημασία στην κάτοψη, στη λειτουργία του χώρου δηλαδή, γιατί αυτή μπορεί να είναι σωστή και άρτια ανεξαρτήτως γούστου. Ως εκ τούτου, μια τέτοια επένδυση θα έχει καλύτερα αποτελέσματα σε βάθος χρόνου, και βεβαίως η μεταπωλητική της αξία δεν θα εξαρτάται τόσο πολύ από υποκειμενικά ζητήματα αισθητικής.

Ποιο είναι το know how που προέκυψε από τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του έργου;

Κάτι που έχουμε διαπιστώσει όλα αυτά τα χρόνια και που επιβεβαιώθηκε ξανά, είναι πως όταν κάτι είναι ιδιαίτερο και διαφορετικό, απαιτεί μεγαλύτερο χρόνο μελέτης και περισσότερο διάλογο μεταξύ των εμπλεκόμενων μελών στο έργο.
Σε συνεργασία με τους interior designers και τον υπεύθυνο μηχανικό του εργοταξίου, αλλά και σε απόλυτη αρμονία με τις επιθυμίες των ιδιοκτητών, υπήρξε μια πολύ ενδιαφέρουσα άσκηση για όλους μας.

Ποια ήταν η εμπειρία από τη συνεργασία πελάτη, αρχιτέκτονα, interior designer και κατασκευαστικής εταιρείας στο έργο;

Μόνο θετική μπορώ να χαρακτηρίσω την εμπειρία μου με όλους. Μια σωστή μελέτη στην αρχή, βάζει τις σωστές βάσεις, ώστε έπειτα να μπορούν να κυλήσουν όλα ομαλά. Αυτό για μένα είναι το θεμέλιο της δουλειάς. Από μόνο του όμως δεν αρκεί. Στη συνέχεια θα πρέπει, όλοι οι συνεργάτες να την αποδεχτούν και να δουλέψουν στην ίδια κατεύθυνση. Στην συγκεκριμένη ομάδα, όλα τα μέλη ήταν ευθυγραμμισμένα, ενώ παράλληλα είχαν το καθένα ξεχωριστά ιδιοκτησία και ευθύνη πάνω στο έργο και αυτό βοήθησε σημαντικά στην άρτια έκβασή του.

Δείτε περισσότερα για το έργο εδώ

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:

Αρχιτεκτονική μελέτη: SquareOne studio, Κώστας Πουλόπουλος, Χριστίνα Χρηστιά, Κωνσταντίνα Κουσαρή
Interior Design: Ghost Designers, Νίκος Παπαχαραλάμπους, Σέργιος Ηλίας
Κατασκευή: ΕΠΙΚΥΚΛΟΣ κατασκευαστική
Διαχείριση & επίβλεψη έργου: ΕΠΙΚΥΚΛΟΣ, Παναγιώτης Ούτος
Η/Μ μελέτη: KG Consultants
Μελέτη φωτισμού: Luun
Τοιχογραφίες: Μιχάλης Κιούσης
Φωτογραφίες: Νίκος Παπαγεωργίου, i-moments